λευκοί νάνοι

(Αστρον.). Συμπαγείς αστέρες μικρού μεγέθους, κατάλοιπα των πυρήνων κανονικών αστέρων οι οποίοι έχουν εξαντλήσει τα πυρηνικά τους καύσιμα. Σύμφωνα με τις κρατούσες θεωρίες, μετά τη μετατροπή του μεγαλύτερου μέρους του υδρογόνου ενός αστέρα σε ήλιο (που είναι η κύρια θερμοπυρηνική αντίδραση της μεγαλύτερης σε διάρκεια φάσης της ζωής του), ο αστέρας συστέλλεται λόγω της βαρύτητας σε συνδυασμό με τη μείωση της ισχύος των θερμοπυρηνικών αντιδράσεων στον πυρήνα του. Λόγω της συστολής όμως ακολουθούν αύξηση της θερμοκρασίας του πυρήνα και έναρξη μιας νέας θερμοπυρηνικής αντίδρασης, η οποία μετατρέπει το ηλίο σε άνθρακα. Στη φάση αυτή ο αστέρας μεγαλώνει σημαντικά και η θερμοκρασία της εξωτερικής του στιβάδας μειώνεται. Στην κατάσταση αυτή ο αστέρας είναι ένας ερυθρός γίγαντας. Το μέλλον του, μετά την εξάντληση του ήλιου, εξαρτάται από τη μάζα του. Οι μεγαλύτεροι αστέρες (με μάζα μεγαλύτερη από περίπου 1,4 φορές τη μάζα του Ήλιου του Γαλαξία μας) ακολουθούν μια πορεία που οδηγεί σε διαδοχικές συρρικνώσεις και εναύσεις νέων θερμοπυρηνικών αντιδράσεων οι οποίες παράγουν όλο και βαρύτερα στοιχεία, μέχρι και τον σίδηρο. Τελικά, ο αστέρας καταρρέει λόγω βαρύτητας και εκρήγνυται σαν υπερκαινοφανής (supernova). Οι μικρότεροι αστέρες έχουν λιγότερο θεαματική πορεία. Περνούν από μια φάση αποβολής των εξωτερικών στιβάδων και αρχίζουν να υφίστανται συνεχή συρρίκνωση. Κατά τη διάρκεια της φάσης αυτής ο αστέρας φαίνεται σαν λ.ν. Το σύνολο της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας προέρχεται από τη θερμότητα λόγω συστολής, δεδομένου ότι όλες οι θερμοπυρηνικές αντιδράσεις στο εσωτερικό του έχουν τελειώσει. Η διάρκεια της φάσης αυτής μπορεί να διαρκέσει μερικά δισεκατομμύρια χρόνια. Στη συνέχεια, η συρρίκνωση και η εκπομπή ακτινοβολίας τελειώνουν και ο αστέρας μετατρέπεται σε έναν νεκρό μαύρο νάνο, ο οποίος είναι σκοτεινός και ψυχρός. Κατά πάσα πιθανότητα και ο δικός μας Ήλιος θα ακολουθήσει αυτή την πορεία.